Oι εισαγωγές από Ουκρανία φέρνουν πτώση στις τιμές μαλακού σίτου και κριθαριού
Σε λιγότερα από ένα μήνα πρόκειται να λήξουν τα Αυτόνομα Εμπορικά Μέτρα (ΑΤΜ) της ΕΕ, για τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από την Ουκρανία.
Υπενθυμίζεται, πως τα εν λόγω Αυτόνομα Εμπορικά Μέτρα (ΑΤΜ) έχουν τεθεί σε ισχύ από τον Ιούνιο του 2022 και συμβάλλουν στην άμβλυνση της δύσκολης κατάστασης που αντιμετωπίζουν οι Ουκρανοί παραγωγοί λόγω του πολέμου. Για τα «ευαίσθητα» προϊόντα - πουλερικά, αυγά και ζάχαρη - προβλέπεται ένα «φρένο» έκτακτης ανάγκης, που θα σταθεροποιήσει τις εισαγωγές στους μέσους όγκους εισαγωγών το 2022 και το 2023. Αυτό σημαίνει ότι εάν οι εισαγωγές αυτών των προϊόντων υπερέβαιναν αυτούς τους όγκους, οι δασμοί θα επιβάλλονταν εκ νέου για να διασφαλιστεί ότι ο όγκος των εισαγωγών δεν υπερβαίνει εκείνους των προηγούμενων ετών.
Όπως δηλώνει ο κ. Cédric Benoist, Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας για τα δημητριακά των ευρωπαϊκών αγροτικών οργανώσεων Copa-Cogeca, «εάν το μαλακό σιτάρι και το κριθάρι δεν προστατεύονται κατάλληλα στην επερχόμενη αναθεώρηση της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ουκρανίας, ο τομέας των σιτηρών της ΕΕ ενδέχεται να μην ανακάμψει ποτέ - και κανένα «όραμα» για το μέλλον της γεωργίας δεν θα μπορέσει να αναστρέψει αυτή τη ζημιά.
Η κρίση του COVID-19, που ακολούθησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, προκάλεσε μια δραματική αύξηση του κόστους παραγωγής - που οφείλεται κυρίως στην αύξηση των τιμών των λιπασμάτων.
Για να δώσουμε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, στη Γαλλία το μέσο κόστος παραγωγής ανά εκτάριο μαλακού σίτου ήταν περίπου 1.414 ευρώ το 2020. Μέχρι το 2023, είχε εκτιναχθεί στα 2.065 ευρώ, με παρόμοια επίπεδα να προβλέπονται για το 2024. Η αύξηση 46% δεν είναι καθόλου ασήμαντη. Παρόμοιες τάσεις είναι εμφανείς σε ολόκληρη την ΕΕ με το κόστος παραγωγής να αυξάνεται, κατά 36% στη Ρουμανία, κατά 24% στο Βέλγιο και κατά 68% στην Ιρλανδία.
Εάν η αγορά είχε απορροφήσει αυτά τα αυξημένα κόστη, δεν θα κρούαμε τον κώδωνα του κινδύνου. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι οι τιμές των δημητριακών στην Ευρώπη δεν ακολούθησαν αυτήν την ανοδική τάση, ιδιαίτερα για τις καλλιέργειες που εισάγονται πλέον σε μεγάλο βαθμό από την Ουκρανία, αφού, μετά το ξέσπασμα του πολέμου, ξεκίνησε η απελευθέρωση του εμπορίου μεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας.
Σήμερα, οι τιμές του μαλακού σίτου είναι σημαντικά χαμηλότερες από τα προπολεμικά επίπεδα. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, η τιμή μαλακού σίτου στο τέλος του 2023 ήταν περίπου 209 ευρώ ανά τόνο, σε σύγκριση με μέσο όρο 304 ευρώ που ήταν το 2020. Κάποιοι μπορεί να υποστηρίξουν ότι το 2020 είναι ακραίο λόγω της πανδημίας, αλλά ακόμη και το 2018 η μέση τιμή μαλακού σίτου ήταν στα 195 ευρώ ανά τόνο. Μπορεί αυτή η τιμή να είναι ελαφρώς χαμηλότερη από τα σημερινά επίπεδα, όμως ήταν πριν από επτά χρόνια, μια πολύ διαφορετική εποχή όσον αφορά πληθωρισμό και το κόστος.
Τα δημητριακά που δεν εκτέθηκαν στις εισαγωγές από Ουκρανία - όπως το σκληρό σιτάρι - παρουσίασαν υγιείς αυξήσεις τιμών. Η σημερινή τιμή των 315 ευρώ ανά τόνο δεν είναι μόνο υψηλότερη από ό,τι το 2020, αλλά και σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο του 2018 των 230 ευρώ ανά τόνο.
Το συμπέρασμα είναι ότι οι εισαγωγές δημητριακών από την Ουκρανία έχουν δημιουργήσει πλεόνασμα στην αγορά και αυτό έχει μειώσει τις τιμές παραγωγού στην ΕΕ.
Οι συνολικές εισαγωγές μαλακών σιτηρών στην ΕΕ αυξήθηκαν, από τους 2-3 εκατομμύρια τόνους σε πάνω από 9 εκατομμύρια τόνους. Η αγορά της ΕΕ αντιμετωπίζει τώρα ένα πλεόνασμα τουλάχιστον 5 εκατομμυρίων τόνων μαλακού σίτου.
Οι συνολικές εισαγωγές δημητριακών στην ΕΕ αυξήθηκαν, από 22 εκατομμύρια τόνους το 2020 σε 33 εκατομμύρια τόνους το 2023 - αύξηση 50% - ενώ οι εξαγωγές δημητριακών μειώθηκαν ελαφρά από 52 σε 50 εκατομμύρια τόνους.
Όταν εισήχθη το ισχύον πλαίσιο ATM, ο μαλακός σίτος και το κριθάρι εξαιρέθηκαν από τον μηχανισμό διασφάλισης με βάση την υπόθεση ότι η απελευθέρωση της αγοράς για αυτά τα προϊόντα δεν ενέχει κίνδυνο.
Μετά από τρία συνεχόμενα χρόνια αρνητικών αποδόσεων δεν μπορώ πλέον να δεχτώ τον ισχυρισμό ότι «Δεν υπάρχει διαταραχή της αγοράς».
Δεν μπορώ να δεχτώ ότι ο μαλακός σίτος και το κριθάρι ενδέχεται να εξαιρεθούν και πάλι από την προστασία στην αναθεωρημένη Συμφωνία Σύνδεσης της ΕΕ με την Ουκρανία».